پایان نامه چیست؟
پایان‌نامه در کارشناسی ارشد نوشتاری است که دانشجویان برای اخذ مدرک تحصیلی خود در موضوعی خاص می نویسند. در پایان‌نامه، دانشجویان ابتدا موضوع یا سؤالی را مطرح کرده و سپس به بررسی آن می پردازند؛ و از راه تجزیه و تحلیل یا تجارب عملی به آن پاسخ می‌دهند. به عبارتی دیگر پایان‌نامه شامل استدلال موضوعی، ارائهٔ پژوهشی و حاصل توانمندیهای دانشجو و یا چکیده‌ای از درس‌های آموخته‌شده در دوران تحصیلی او می باشد؛ و دانشجویان عزیز با برنامه ریزی برای نوشتن پایان نامه و راهنمایی گرفتن و مشورت با استادان ذیصلاح، به نگارش آن می پردازند. پایان‌نامه هایی با عنوان تکراری قابل کاربرد در سیستم آموزشی نخواهند بود و حتی در مواقعی قابل ارائه هم نمی باشند و کلیهٔ دانشجویان برا اجتناب از این موضوع موظف به نگارش پایان‌نامه ای با محتوای جدید و کاربردی هستند. اغلب پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی به صورت مجموعه ای از نوشته های حاصل از تحقیقات دانشجویان دیگر می‌باشد، در حالی که انجام پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد و انجام رساله دکتری لزوماً باید موضوع جدیدی را مورد هدف و ارائه قرار دهد.
تز دکترا چیست؟
از کلمهٔ تز دکتری برای نوشتار پایان مقطع دکتری تمامی رشته ها استفاده می‌شود. تفاوت تز و رسالهٔ دکتری با پایان‌نامهٔ دورهٔ کارشناسی ارشد، در جدید بودن و نوآوری تحقیقات انجام‌شده می باشد و نیز حجم بیشتر این تحقیقات در دورهٔ دکتری انجام می گردد. به عبارتی دیگر پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد گاهی می‌تواند ارائه نتایج پژوهش های مطالعات انجام شده قبلی باشد، اما تز دکتری یا رساله لزوماً باید نتایج حاصل از پژوهش خود دانشجو و ارائه راه حل برای مسئله‌ای که تاکنون در جامعه راه حلی برای آن پیدا نشده، باشد. به طور کلی می توان گفت که تز دکترا نوشته‌ای است که به‌وسیله دانشجو، به‌عنوان یکی از شرایط احراز علم و دانش او، ارائه می‌شود و لازم است دانشجو زیر نظر هیئت علمی به انجام رساله دکتری بپردازد؛ دانشجو می بایست تز دکتری خود را با کمک گرفتن از اساتید راهنما بنویسد و در جلسه دفاعی که متشکل است از اساتید و دانشجویان دیگر، در قالب گزارشی از کار خود، آنرا ارائه دهد.
چکیده پایان نامه
امروزه با گسترش اطلاعات، و توسعه تکنولوژی، علاقه خوانندگان به خواندن مطالب موجز و خلاصه بیشتر شده است، با توجه به این موضوع، وجود چکیده در ابتدای مقالات و حتی انجام پایان نامه ارشد و رساله دکتری، محققان و دانشجویان را بر آن داشته است تا سرعت انجام کارهای خود را افزایش دهد و با مهارت و دقت بیشتری بتوانند به مطالعه بپردازند. چکیده خلاصه‌ای از مقاله یا پایان‌نامه است که تقریبا از دو پاراگراف مستقل و منسجم تشکیل شده است.
چکیده پایان‌نامه باید به گونه‌ای نوشته شود که با بیان اطلاعات مهم و کلیدی، مخاطب را در جریان کلیت پروژه قرار دهد و او را به خواندن شرح کامل مطالب در متن پایان‌نامه مشتاق کند.
انواع پایان نامه
در کلیه رشته های دانشگاهی دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری، نگارش پایان نامه امری ضروری است. پایان نامه های کارشناسی ارشد از نظر نحوه ی نگارش و محتوا با هم تفاوت‌هایی دارند و در مطلب زیر به انواع پایان نامه خواهیم پرداخت:
به طور کلی انواع پایان نامه های دانشجویی به دو گونه است: پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری
رساله‌ی دکترا از لحاظ محتوا پربارتر و حجیم‌تر از پایان نامه کارشناسی ارشد است چراکه پژوهش در مقطع کارشناسی ارشد می تواند تکمیل کننده تحقیقات قبلی انجام شده باشد، و از روش پژوهش‌های مروری و توصیفی در آن استفاده شود، ولی انجام رساله دکتری لزوماً بایستی نتایج حاصل از پژوهش روی موضوعی نوین باشد.
در پایان‌نامه دکترا اکثر بخش ها با توضیحات بیشتری همراه است. همچنین در رشته های مختلف در بعضی مواقع نیاز به ارائه ی ایده ای جدید است که در نهایت منجر به ارائه ی نظریه ای تازه می‌گردد. در دوره ی کارشناسی ارشد، هدف از پایان نامه چیست، آشنایی با پژوهش است، در صورتی که از دانشجویانی که دوره ی دکتری را گذارانده اند، انتظار می رود که در انجام پژوهش و انجام رساله دکتری تسلط کافی را داشته باشند، و خودشان به صورت مستقل کار پژوهشی را بتوانند انجام دهند. پایان‌نامه دکتری نسبت به پایان نامه ی ارشد، دامنه ی گسترده تر، فرضیات قوی تر و نوآوری بیشتری دارد.
تیزس چیست؟
دانشجویانی که برایشان این سوال پیش آمده است که تیزس چیست؟ نظرشان را به مطلب زیر جلب می کنیم؛ معروفترین کار پژوهشی که هر دانشجو در طول دورۀ تحصیلی خود انجام می‌دهد، نگارش تیزس است، تیزس نویسی و یا انجام پایان نامه و دفاع از آن، نشان‌دهندۀ دانش و تخصص دانشجو در رشته‌ی تحصیلی اوست، بسیاری از دانشجویان برای نوشتن تیزس یا انجام رساله دکتری تلاش بی شماری می‌کنند. از آن‌جا که در افغانستان با توجه به کمبود منابع بومی، آثار کمی چاپ شده است، این دانشجویان می‌توانند تیزس خود را طبق معیارهایی به کتاب تبدیل کرده و چاپ کنند.
فصول پایان نامه
هر پایان نامه دارای پنج فصل کلی است و هر کدام از فصول پایان نامه قسمتی از ارائه گزارش تحقیق دانشجو را به عهده دارد. پنج فصل برای اکثر دانشگاه ها یکسان است، البته این امکان وجود دارد مطالبی که در هر فصل می آید در برخی دانشگاه ها نسبت به هم متفاوت باشد.
فصل اول: طرح مساله در این بخش دانشجو موضوع مورد مطالعه را تعریف کرده و علت انتخاب مورد تحقیق را بیان می کند. به طور کلی دانشجو در این فصل اهداف کلی و جزیی و تعیین قلمرو مکانی و زمانی تحقیق را شرح می دهد.
فصل دوم: دانشجویان مروری بر ادبیات را که سرآغاز متن پایان نامه است را در این فصل شرح می دهند. فصل دوم به تشریح مطالعات پیشین و مقایسه آنها می پردازد و یکی از فصول مهم پایان نامه است.
فصل سوم: روش تحقیق و حل مساله، دانشجو دراین بخش روش جمع آوری داده ها، جمعیت مورد مطالعه و روش تجزیه و تحلیل را شرح می دهد.
فصل چهارم: نتایج تحقیق این فصل از پایان نامه به تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی نتایج آماری درصد و فراوانی، ضریب همبستگی، آزمون تی، اف و … می پردازد و شامل جدول، شکل و نمودار می باشد.
فصل پنجم: نتیجه گیری در آخرین فصل پایان نامه، دانشجو نتایج تحقیق را تجزیه و تحلیل می کند و او همچنین می تواند پیشنهادات اجرایی و پژوهشی را در این بخش شرح دهد. این جمع بندی کلی حاصل از نتایج تحقیق، باید حدود یک تا دو صفحه باشد.
مراحل پایان نامه
در این بخش از مقاله سعی می کنیم دانشجویان عزیز را با ناگفته هایی از پایان نامه کارشناسی ارشد آشنا کنیم. یکی از قسمتهای پایان نامه که برای دانشجویان اهمیت بیشتری دارد مراحل پایان نامه است که در ذیل این مطلب به شرح آن می پردازیم:
انتخاب موضوع پایان نامه
مهمترین کار دانشجویان برای انجام پایان‌نامه کارشناسی انتخاب موضوع است؛ موضوعی جدید، جذاب و کاربردی. موضوع پایان‌نامه باید برای حل مشکلی یا رفع نیازی در جامعه مفید باشد. البته پیش از همه، دانشجویان باید به علاقه خود، در موضوع و همچنین امکانات موجود برای تحقیق نظری و عملی و منابع تحقیق توجه کنند و سپس موضوعی را برگزینند.
انتخاب استاد راهنما و مشاور
در این مرحله سراغ یکی از استادانی بروید که در موضوع مد نظرتان متخصص باشد و نیز ظرفیت خالی برای قبول درخواست شما را داشته باشد.
تکمیل فرم انتخاب موضوع پایان‌نامه و ارائه آن به مدیر گروه
موضوعات مورد نظرتان را در فرم انتخاب موضوع پایان‌نامه بنویسید و پرینت اسناد حاوی نتایج در مورد تکراری نبودن موضوعات پیشنهادی‌تان را به آن فرم ضمیمه کنید و به مدیرگروه خود تحویل دهید.
تکمیل و ارائه پروپوزال
پس از تایید موضوع پیشنهادی پایان‌نامه فقط دو هفته فرصت دارید پروپوزالی با نظارت استاد راهنما بنویسید و به مدیرگروه تان تحویل دهید. پروپوزال پیش‌نویس پژوهش دانشجوست که در آن موضوع پایان‌نامه را معرفی می‌کند، و دانشجو به بیان اهداف و روش تحقیق و اشاره به تحقیقات پیشین به نتایجی که به دست خواهد آمد، می‌پردازد.
نوشتن پایان‌نامه
فهرست منابع و ماخذ: مراجع و منابع مطالب استفاده شده در انجام پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود را در انتهای پایان‌نامه باید به طور کامل معرفی کنید.
دفاع از پایان‌نامه
در انجام رساله دکتری یا پایان نامه آخرین مرحله از مراحل پایان نامه دفاع از پایان‌نامه است؛ دانشجویان پس از انجام رساله با تایید استاد راهنما و مشاور، روز دفاع را مشخص و به مدیرگروه اعلام می‌کنند. بعد از اینکه مدیرگروه تاریخ نهایی را تایید کرد، دانشجو باید خود را برای جلسه دفاع آماده کند.
ساختار پایان نامه
برخی از دانشجویان اطلاعات کافی از ساختار پایان نامه ندارند و به دلیل اینکه این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است، در این مقاله سعی داریم دانشجویان را با مبانی پایان نامه نویسی کارشناسی ارشد آشنا کنیم
در انجام پایان نامه، ساختار و فصولی باید لحاظ شود، در واقع پایان نامه به اجزای اصلی یک مقاله شباهت زیادی دارد اما از مقاله کامل تر است . پایان نامه پس از ارائه چکیده از پنج فصل مقدمه، مرور ادبیات و پیشینه پژوهش، روش تحقیق، تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری تشکیل شده است.
کارشناسی ارشد بدون پایان نامه
بر اساس ماده ۲۵ آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد، چنانچه دانشجویی تمام واحدهای آموزشی دوره را با میانگین کل حداقل ۱۴ گذرانده باشد ولی به هر دلیلی نتواند یا نخواهد از پایان نامه خود دفاع کند و تمایل دارد کارشناسی ارشد بدون دفاعی را بگذراند، باید در مدت مجاز تحصیلی، و طبق نظر گروه آموزشی، واحد یا واحدهای درسی معادل با تعداد واحد پایان نامه مرتبط با رشته تحصیلی خود اخذ و با میانگین کل حداقل ۱۴ بگذراند، تا در دوره مذکور به شیوه آموزشی دانش آموخته شود و تا حدودی این کار، هزینه انجام پایان نامه را هم نخواهد داشت. اینگونه دانشجویان کلیه رشته های دانشگاهی می توانند پایان نامه بدون دفاع را برای خود رقم بزنند باید توجه داشته باشید که ارزش و اعتبار مدارک روش آموزش محور (کارشناسی ارشد بدون پایان نامه) در دوره کارشناسی ارشد با روش آموزشی پژوهشی یکسان است، کسانی که به دنبال استفاده‌های غیرعلمی از مدارک تحصیلی هستند مثل ارتقا در حقوق کارمندی یا رتبه بندی،یا مواردی از این دست، دیگر نگران معضلی به نام پایان‌نامه و دفاع از آن نخواهند بود.
رشته های کارشناسی ارشد بدون پایان نامه
شاید دانشجویان و داوطلبانی باشند که بخواهند اطلاعاتی از رشته های کارشناسی ارشد بدون پایان نامه داشته باشند و جزئیاتی از نحوه اخذ و شیوه تحصیل در رشته‌های اموزش محور و دفاع از پایان‌نامه را جویا شوند، من حیث المجموع باید خاطر نشان کرد که باید رشته‌های بدون پایان‌نامه را مسیر هموارتری برای رسیدن به قله تحصیلات تکمیلی دانست اگر بدون پژوهش و انجام پایان‌نامه و یا انجام رساله دکتری رشد علمی در کشور، نخواهد بود ولی حداقل به کار کسانی که به دنبال مدارک ارشد بدون پایان نامه هستند، می‌آید.
کارشناسی ارشد بدون پایان نامه دانشگاه ازاد
برخی دانشجویان ارشد دانشگاه آزاد پس از اتمام دروس مقطع کارشناسی ارشد به دلیل محدودیت تعداد اساتید، خواستار استفاده از شیوه آموزش محور و یا اخذ کارشناسی ارشد بدون پایان نامه دانشگاه آزاد خود هستند.
عده ای از دانشجویانی هم وجود دارند که با توجه به فاصله زمانی حداقل ۶ ماهه بین تصویب پروپوزال شان تا انجام پایان نامه و روز دفاع، این وقفه برای آنها مقرون به صرفه نخواهد بود، زیرا به این شکل هزینه انجام پایان نامه برایشان دو چندان خواهد شد، و به نوعی این دسته از دانشجویان هم خواهان دریافت مدرک ارشد بدون پایان نامه دانشگاه آزاد هستند.
دکتری بدون پایان نامه
هرچند که می‌شود در رشته‌های آموزش محور حتی تا مقطع دکتری نیز ادامه تحصیل داد و دکتری بدون پایان نامه گرفت اما با توجه به اینکه در ابتدای پذیرش به عنوان دانشجوی دکتری، اساتید قبل از هر چیز میزان کارهای پژوهشی، مقالات و پروژه‌های دانشجویان را مورد بررسی قرار می‌دهند و درباره آن از داوطلبان سوال می‌کنند، و دانشجویان آموزش محور که سابقه پژوهش، انجام پایان نامه، انجام رساله دکتری را در کارنامه خود ندارند، از این قاعده مستثنی هستند.
پایان نامه چند فصل دارد؟
در انتهای این مقاله قابل توجه کسانی که پایان نامه می نویسند و برایشان این پرسش مطرح است که پایان نامه چند فصل دارد؟ لازم است به آنها بگوییم برای انجام پایان نامه و انجام رساله دکتری حتما مطالب ذکر شده در سطور میانی این مقاله را مطالعه کنید در صورت کاربردی بودن این متن، موضوعات را به دوستان خود ارسال کنید.
ثبت ديدگاه