پنج نکته مهم در دفاع از پایان نامه

 دانشجویان برای دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد یا انجام رساله دکتری باید به نکاتی توجه کنند تا پایان نامه ای اصولی و منطبق با استانداردهای علمی به اساتید خود ارائه دهند. ما در این مقاله سعی کرده ایم برای آگاهی بیشتر شما دانشجویان عزیز به بیان این نکات بپردازیم. برای اینکه موضوع بیشتر قابل فهم شود این نکات را به دو دسته تقسیم کرده ایم: الف. نکات مهم پیش از دفاع ب. نکات مهم هنگام دفاع
قطعا با در نظر گرفتن موارد هرچند کوچک، دانشجو خواهد توانست به نتیجه مطلوبی برسد و از پایان نامه خود به طور کامل و جامع دفاع کند و اینگونه رزومه ای باارزش را برای خود به ثبت برساند.

نکات مهم پیش از دفاع از پایان نامه:

دانشجویان کارشناسی ارشد یا دکتری لازم است قبل از حضور در جلسه  دفاع از پایان نامه یا رساله دکتری خود، نکات زیر را به درستی رعایت کنند:
برنامه‌ریزی:
از آنجایی که در همه مراحل زندگی برنامه‌ریزی و مدیریت زمان امری ضروری است، دانشجویان بالطبع برای برگزاری یک جلسه دفاع با موفقیت بالا ، که نشانگر قدرت علمی و تسلط آنها می باشد، لازم است برنامه ریزی کنند تا پیش از روز دفاع همه کارها انجام شود و دانشجویان با آمادگی کامل و آرامش، جلسه دفاع را برگزار کنند.
آگاهی از قوانین دانشگاه‌:
با توجه به این که هر دانشگاه بالاخص دانشگاه تهران و نیز دانشگاه شهید بهشتی  قوانین خاصی برای نگارش و دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد دارند؛ و هر دانشجویی ملزم است منطبق با اصول و شیوه نامه های دانشگاه خود پایان نامه اش را تنظیم کند. به طور مثال دانشجو باید بداند دانشگاه به او اجازه داده است چه کسانی در جلسه دفاع او شرکت می‌کنند؟ داوران حاضر درجلسه چه کسانی باشند؟ و حتی اینکه استاد راهنما یا مشاور باید چه ویژگیهایی داشته باشد تا او بتواند پایان نامه اش را زیر نظر استادی مجرب به اتمام برساند؟
انتخاب زمان مناسب برای جلسه دفاع:
البته که صبح بهترین زمان برای جلسه دفاع از پایان‌نامه است، اما لازم است دانشجو زمانش را  حتی در برخی موارد با استاد راهنما هماهنگ کند و بهترین زمان را برای دفاع از پایان نامه خود در نظر بگیرد که هم خود او و هم استاد راهنما فراغ بال بیشتری برای مباحث روز دفاع داشته باشند .
دقت در جزئیات:
برای دانشجویان تسلط بر همه قسمتهای پایان نامه الزامی است، چرا که استادان دقت و تمرکز بالایی در خوانش پایان‌نامه خواهند داشت. حتی بهتر است دانشجو درباره موضوع پایان‌نامه مطالعه کند و از آخرین پژوهش‌های انجام‌شده در مورد پایان نامه مطلع شود تا حرفی تازه درباره موضوع خود برای روز دفاع داشته باشد.
شرکت در جلسات دفاع دیگران:
دانشجویان می بایست برای آشنایی با فرآیند برگزاری جلسات دفاع از پایان‌نامه و کسب تجربه، در جلسات دفاع دیگر دانشجویان شرکت کنند و نکات مهمی که در روز دفاع انها از طرف استاد راهنما و هیئات داوران بیان می شود را به خاطر بسپارند.
تهیه وسایل مورد نیاز:
تهیه یک نسخه از پایان‌نامه و هایلایت کردن موارد مهم برای تاکید آنها در روز دفاع، بررسی کامل لپ‌تاپ برای پیشگیری از مشکلات احتمالی، آماده کردن فایل‌های پایان‌نامه و تهیه نسخه پشتیبان از آن‌ها، چک کردن پاورپوینت مطالب در روز دفاع و سیستم‌های نمایش سالن جلسه، تهیه کاغذ و خودکار برای نوشتن نکات استادان، آب و خوراکی مغذی شیرین در صورت لزوم، از مواردی است که انجام آنها پیش از برگزاری جلسه دفاع ضروری می باشد.
متناسب‌سازی حجم مطالب براساس زمان جلسه:
تنظیم زمان برای ارائه بخش‌های مختلف پایان‌نامه و تناسب حجم مطالب با زمان جلسه از جمله موارد مهم است و دانشجویان قبل از زمان دفاع بهتر است برنامه ریزی و مدیریت کنند.  معمولا برای دفاع دانشجو 30 تا 45 دقیقه زمان در نظر گرفته می‌شود، از این‌رو دانشجو باید برای توضیح هر بخش از پایان‌نامه خود به هر مطلب، زمانی مناسب را اختصاص دهد.
شیوایی بیان خود از طریق تمرین کردن:
به طور قطع بکارگیری مهارت‌های سخنوری به جلب نظر داوران و حضار کمک خواهد کرد؛ برای تسلط بیشتر، دانشجو می‌تواند از چکیده دفاع، یادداشت‌هایی آماده کرده و روز قبل از جلسه آن‌ مطالب را چند بار در تنهایی و یا در جمع خانواده خود مرور نماید تا تسلط بالایی در بیان مطالب داشته باشد، و یا حتی می‌تواند اجرای تمرینی را ضبط کرده و با گوش کردن به آن، نقاط ضعف‌ خود را پیدا کند.
غلبه بر استرس:
استرس داشتن در آغاز هر کاری تا حدی طبیعی است، اما درباره استرس دانشجویان در روز دفاع توصیه می کنیم که با رعایت چند مورد اساسی از افزایش میزان آن در جلسه دفاع جلوگیری کنند؛ مثلا روز قبل از جلسه دفاع حتما استراحت کافی داشته باشند. تغذیه کافی و مناسب به افزایش انرژی آنها کمک می‌کند. همچنین آشنایی با داوران پیش از جلسه دفاع نیز از استرس دانشجویان می‌کاهد؛ برای شناخت بهتر داوران می‌توان از مقالاتی که آن‌ها نوشته‌اند، به‌ویژه مقالات مرتبط با موضوع خود اطلاعاتی جمع کنند.
تهیه فایل پاورپوینت دفاع: تهیه فایل ارائه ، یکی از مهمترین ابزارهایی است که دانشجویان باید از قبل آماده کرده و همراه خود به جلسه دفاع بیاورند این فایل باید شامل خلاصه ای از اهم مطالب پایان نامه باشد و بتواند تمام جوانب علمی پایان نامه را پوشش داده و به سوال اساتید پاسخ دهد. در سالهای اخیر تهیه فایل پاورپوینت دفاع یکی از مهمترین فایلها برشمرده می شود که بدون آن دیگر یک دفاع موفقیت آمیز بسیار دشوار خواهد بود.
حضور در سالن دفاع یک ساعت پیش از جلسه:
آماده‌سازی زودتر فضا و امکانات جهت ارائه مطالب پایان نامه باعث آسودگی خیال دانشجو خواهد شد و اینگونه تمرکز او فقط بر اجرای دفاعیه خود معطوف می شود.